Alexander, Samuel

1859-1938 yıllan arasında yaşamış olan İngiliz yeni-realist filozof. Başlıca eserleri, Space, Time and Deity [Mekân, Zaman ve Tanrı] ve Beauty and Other Forms of Value [Güzellik ve Diğer Değer Biçimleri)'dur. 19. yüzyılın ikinci yarısında egemen İngiltere'de gözlenen idealist felsefelere şiddetle karşı çıkan Alexander, bilginin bilen özneden bağımsız olan bir dünyanın bilgisi olduğunu savunduğu için, yüzyılın başındaki realist hareketin önemli bir ismi olmuştur.

Fakat Alexander diğer yeni-realistlerden, realist bir temel üzerine doğalcı bir metafizik inşa etmek bakımından farklılık gösterir. Başka bir deyişle, doğa bilimlerinin verilerinden yararlanarak empirik bir yoldan kurmuş olduğu metafiziğiyle ün kazanan Alexander, aynı zamanda doğurucu evrim görüşüyle seçkinleşir. Bu doğurucu evrim görüşü̈, deneyimimizin çeşitli yönleri üzerine refleksiyonun sonucu olan tarihsel bir hipotezdir.

Gerçekliği, zamanın ileriye doğru olan yönüyle belirlenen tarihsel bir süreç, her evresinde düzenli yapıların ard arda ortaya çıktığı bir gelişme süreci olarak tasarlayan Alexander'ın evrim öğretisinde zaman-mekân evrenin temel malzemesi; kategoriler de maddenin kalıcı ve sürekli özellikleridir. Maddeden ise ikincil nitelikler ve yaşamla zihin nitelikleri doğar. Zihin konusunda idealist ve ikici görüşlere karşı çıkan Alexander, zihni fizyolojik ve nörolojik süreçlerin düzen kazanmış yapısı olarak tanımlarken, bütün bu süreçlerin üstünde ve ötesinde, ayrı ve saf bir zihinden söz edilemeyeceğini belirtir. Zihnin doğurucu evrim sürecinin en son ortaya çıkan ürünü̈ olduğunu belirten filozofa göre, Tanrı da evrenin kendisine doğru yönelmiş olduğu nihaî ve en yüksek üründü̈; yani, Tanrı ötede, ama henüz gerçekleşmemiş olan son niteliktir. Ona göre, idealistler tarafından öne sürüldüğü̈ şekliyle bir gerçeklik derecelerinden söz edilemez; zihinler yalın bir biçimde başka her şeyin yanı sıra ve yanı başında varolurlar.

Yazar : YAZARINI BEKLEYEN MADDE....