Asanga

[Skr. Asaṅga ] [Çin. Wuzhou ] [Jap. Mujaka ] [Tib. Thogs med ]

Asaṅga, MS 4. yüzyılda yaşadığı tahmin edilen, Hīnāyana skolastiğinden sonra Mahāyāna’nın idealizmini takip ederek, Brāhmaṇ geleneğinde var olan ‘saf bilinç’ (Skr. çittaprakṛtipabhāsvartā, İng. purity of mind) kavramını Buddhizm’e uyarlayan ünlü Hintli düşünür ve Buddhist filozoftur.

Puruṣapura'da (Pakistan; Peşaver) Brāhmaṇ bir ailenin büyük çocuğu olarak doğmuştur. Vasubandhu (MS 330-400) adında bir kardeşi vardır. Bazı kaynaklarda kendisine mitolojik unsurlar atfedilerek anlatılmaktadır. Buddhizm’in Hīnāyana mezhebine ait Sarvāstivāda okulunda dersler almaya başlar. Meditasyon ve sıkı disiplinden yana olan Hīnāyana ekolü gereği, okulda ileri derecede meditasyon pratikleri yaptığı bilinmektedir. Yaptığı meditasyon pratikleriyle edindiği söylenen doğa-üstü güçlerinden sonra Mahāyāna mezhebine geçmeye karar verir. Önce bir arhat (Hīnāyana’da en yüksek derece) olup kendini kurtuluşa erdirdikten sonra, herkesin kurtuluşu için Mahāyāna mezhebine geçerek bodhisattva (Mahāyāna’da en yüksek derece) olmaya karar verir. Kardeşi Vasubandhu ile birlikte Mahāyāna ekolüne ait Yogāçāra ve Vicñānavda okullarının kurucusudur. Hint felsefesinde yer alan Upanishad’lardaki ātman düşüncesine benzer bir öğreti benimseyerek, ‘saf bilinç’i gerçek varlık ve öz anlamlarıyla açıklamaktadır. Yaşamdaki her şeyin, -özellikle ıstırapların ve acıların- kaynağının ‘saf bilinç’ olduğunu savunur. Bu düşünce sistemi doğrultusunda, Buddha’nın kendisinin de bu bilinçten ibaret olduğu kanısına varır. Mahāyāna idealizminin önde gelen düşünürlerinden birisidir. Yaşadığı dönem ve Buddhist felsefeye getirdiği yenilikler ile Hint felsefe tarihi içerisinde önemli bir dönüm noktası olarak kabul edilmektedir. Mahāyānasaṃgraha, Abhidharmasamuccaya ve Xianyang shengjiao lun bilinen en önemli eserleridir. Bunlar dışında da, yazara ait olduğu düşünülen pek çok eseri mevcuttur.

KAYNAKÇA

Brill’s Encyclopedia of Budhism, edit. Jonathan A. Silk. Leiden: Boston, 2019.

Kaya, Korhan. Buddhizm Sözlüğü. Ankara: Doğu Batı Yayınları, 2017.

Ruben, Walter. Buddhizm Tarihi. Ankara: Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Yayınları, 1947.

Yazar : Esra BÜYÜKBAHÇECİ (Ankara Üniversitesi)