Barthes, Roland

1915-1980 yıllan arasında yaşamış olan Fransız yazarı ve edebiyat eleştirmeni. Aynı zamanda Fransız kültürü ve toplumunun sıkı ve katı bir eleştirmeni olan Barthes'in belli başlı eserleri Degré Zéro de l'Écriture [Yazının Sıfır Noktası], Mythologies [Mitolojiler], Les Principes de la Sémiologie [Göstergebilimin İlkeleri], Critique et Vérité [Eleştiri ve Hakikat], S/Z'dir. Burjuva kültürünün ürünü olan çağdaş mitleri inceleyen, burjuva düzeninin uzlaşımlarına şiddetle karşı çıkan Barthes, tarihsel kökenleri klâsik döneme kadar geri giden hâkim dil ve edebiyat anlayışına karşı da yıkıcı bir tavır geliştirmiştir. Ona göre, dil edebiyatın nesnesi hâline gelmiş olup, hiçbir şekilde masum ve tarafsız bir iletişim aracı değildir. Sözcüklerin ideolojik bir belleği vardır ve edebiyat her zaman kurumsal bir nitelik taşır. O, edebiyattan başka reklâmlar ve ideoloji gibi farklı alanları da bir dil sistemi olarak ele alıp analiz etmiş ve kitle iletişim araçları tarafından benimsenen kodlara karşı eleştirel bir gözle bakmıştır. Barthes dilsel ve diğer sembolik iletişim biçimlerini anlamada yeni ve alternatif bir yaklaşım geliştirirken, büyük ölçüde yapısalcılığa dayanmıştır.

Başka bir deyişle, Marks, Freud ve Nietzsche’den başka Saussure ve Lévi-Strauss'tan etkilenen Barthes, yazarın niyeti veya eserin mesajından ziyade, anlamın dile getirilme tarzını ve eserin meydana getirdiği sistemi ön plâna çıkartan yeni bir anlatı analizi üzerinde durmuştur. O bu bağlamda bir göstergeler sosyolojisinin önemini vurgulamış ve göstergebilimsel analizi dilsel olmayan kültürel fenomenlere de uygulamıştır.

Saussure'un gösterge teorisine göre şekillenen dili, toplumsal ve kültürel yaşamın yapısını anlamanın temeli olarak gören Barthes, mit ya da söylencenin günümüzde oynadığı rolü̈ analiz etmiştir. Ona göre, mit, ne bir kavram, ne bir fikir ya da nesne olup, bir mesajdır. Dolayısıyla o dilden (langue) ziyade, sözün (parole) bir ürünüdür. Barthes'a göre, ideoloji çağında, ne söylendiğinin büyük bir önemi vardı ve ideolojiyle ilgili en önemli gerçek, onun gizlediği şeyden meydana gelmekteydi. Oysa, söylencelerle birlikte, söylenenin nasıl söylendiği hususu önem kazanır ve ideolojinin gizlediği yerde, mit tahrif eder.

Yazar : YAZARINI BEKLEYEN MADDE....