Canguilhem, Georges

1904 doğumlu çağdaş Fransız bilim filozofu. Michel Foucault'nun doktora tez danışmanı olan Canguilhem yapısalcı bilim tarihi anlayışının kurucusu ve en önemli temsilcisidir. 

Evrimci bir bilim görüşünün ya da ilerleme olarak birikimsel bilgi anlayışının hâkim olduğu Fransa'da, o bilimsel faaliyetteki sürekliliklere olduğu kadar kesintilere de hakkını verebilecek bir bilim tarihi görüşü geliştirmiştir. Onun karşı çıktığı bilim yorumu ve bilim tarihi anlayışı geçmişi şimdinin bir temeli ve hazırlayıcısı olarak gören anlayıştır. Bu görüşe göre, bilim bir kez tesis olunmaya ve onun konusu belirlenmeye görsün, hemen hakikatin biricik teminatı, doğruların yegâne üreticisi olup çıkar. Nitekim, onyedi ve onsekizinci yüzyıllarda doğup kurumsallaşan bilimler ondokuz ve yirminci yüzyılların bilimi için bir temel olma işlevi görmüştür.

Canguilheim bu görüşün, kendisinin geriye dönüş yanılsaması adını verdiği bir temel yanılgıya dayandığı için, bütünüyle hatalı olduğunu öne sürer. Geçmişin şimdi için bir temel, atlama tahtası olduğunu kabul eden bu görüş, ayrıca şimdinin değişmez ve statik olduğunu ima eder. Oysa, ona göre, bilimi karakterize eden şey, kapalılık ve süreklilik değil, fakat daha ziyade açıklık ve süreksizliktir. Bilim sürekli olarak değiştiği için, kapalı değil de, açık bir sistem meydana getirir.

Dahası, bilginin dışsal çevreye, haricî faktörlere bağlı olduğunu öne süren Canguilheim'a göre, doğru ve yanlış olan, Nietzsche'nin de göstermiş olduğu gibi, belli bir bakış açısından, şu ya da bu perspektiften doğru ya da yanlıştır. Başka bir deyişle, bilim tarihinde önemli ve ilginç olan, bugünün bakış açısından veya günümüzün ilgi/çıkarlarına göre önemli ve ilginçtir. Bundan dolayıdır ki, yansız bir bilim tarihinden söz edilemez.

Yazar : YAZARINI BEKLEYEN MADDE....