Dilthey, Wilhelm

1833-1911 yılları arasında yaşamış ve insan bilimlerinin metodolojisine önemli katkılar yapmış olan Alman filozofu.

Temel eserleri: Einleitung in die Geisteswissenschaften [Tin Bilimlerine Giriş], Der Aufbau der Geschichtlichen Welt in den Geisteswissenschaften [Tin Bilimlerinde Tarihsel Çerçevenin Kuruluşu].

Doğa biliminin başarıları karşısında, insan bilimlerindeki gelişmeyi açıklayabilmek için tarihselcilikle yaşam felsefesinden kimi öğeleri bir araya getirmiş olan Dilthey, tarihin insan yaşamını anlamada anahtar olduğu inancıyla, insan bireylerinin ve toplumların ancak tarihsel bir çerçeve içinde anlaşılabileceğini öne sürmüş ve dolayısıyla, temelde tarihe ilişkin araştırmayla bu araştırmanın uygun yöntemleri üzerinde durmuştur. Pozitivizmin doğa bilimlerinin yöntemlerini insana ve onun yaşamına da uygulama girişiminin insanın varoluşunun temel, özsel yönlerini çarpıttığını savunan Dilthey, bununla birlikte doğa biliminin sergilediği nesnellik, rasyonalite ve pekinliğe hiçbir şekilde karşı çıkmamıştır. Onun yapmaya çalıştığı şey daha çok, bilimsel nesnelliği insan yaşamının tamlığını ve bütünlüğünü takdir edecek bir anlayışla uzlaştırmak, bir tarih yorumu ve insan bilimleri anlayışıyla, tarihselcilere, yaşam filozoflarına ve Romantiklere hak ettikleri değeri vermek olmuştur.

Kant’tan ve İngiliz empirizminden etkilenmiş olan Dilthey, duyundan ve düşünceyi olduğu kadar, irâdeyi de hesaba katan bir bilgi kuramı üzerinde durmuş ve bir yandan metafiziğin bir dünya görüşü geliştirme ve ifade etme bakımından önemini vurgularken, bir yandan da metafiziksel spekülasyonu, deneysel temeller üzerinde var gücüyle eleştirmiştir. İnsana ve topluma ilişkin araştırmaları temele alan, insanı değişkenliği ve tarihsel olumsallığı içinde kavrayan bir yaşama felsefesi geliştiren Dilthey, canlı deneyim, ifade ve anlama arasındaki ilişkilere yönelmiş ve zihnin, dillerde, edebiyatta ve tarihte nasıl tezahür ettiğini anlamanın önemini vurgulamıştır.

Yazar : YAZARINI BEKLEYEN MADDE....