dirimselcilik

[Alm. Vitalismus] [Fr. vitalisme] [ing. vitalism] [Lat. vita = yaşam] [es. t. hayatiye]

Yaşam olaylarını fiziksel-kimyasal güçlerle değil de özel bir yaşama ilkesi, yaşam gücü ile açıklayan öğreti.

1– Eski, Aristoteles’e bağlı olan dirimselcilik, doğa olaylarını bir entelekheia’nın özdek biçiminde ortaya çıkışı ile açıklamış; sonradan modern nedensel-mekanik dünya görüşünün egemen oluşu ile bir yana itilmiştir.

2– Yeni dirimselcilik 19. yüzyılın sonu ve 20. yüzyılda Driesch, Reinke, Becher, Uexküll’le geliştirilmiştir. Bu yeni dirimselcilik yaşam olaylarının nedensel-mekanik yasalarla açıklanamayacağını; yaşam sürecinin özerkliğinin ve etkinliğinin, bir plana göre, bir ereğe doğru ilerlemeye çalışan kendine özgü bir yasası bulunduğunu öne sürer.

3– Son zamanlarda güdümbilime dayanan dirimbilimciler, dirimselciliğin kesin olarak çürütülmüş olduğunu ileri sürüyorlar.

Yazar : Yazılıyor....Harun ÇAKAN (Gaziantep Üniversitesi)