Lakatos, Imre

Bilimsel gelişmeye ilişkin araştırına programlarıyla ün kazanmış olan çağdaş bilim felsefecisi. 1922-1974 yıllan arasında yaşamış olan Lakatos, aynı zamanda klâsik bilim anlayışına yönelik itirazlarıyla tanınmıştır.

Pozitivist bilim ideali ve anlayışının eleştirisini yapan Lakatos'a göre, bilimde nihaî doğrulama ve nihaî yanlışlama yoktur. Bilim yanılabilir, hataya düşebilir. Bilimde kesin doğrularla, kesin yanlışların olamayacağını söyleyen Lakatos’a göre, bilimde hakikati garanti edecek, doğruluğu teminat altına alacak, genel-geçer, evrensel ve rasyonel yöntemler yoktur. Bilimin kesin ve değişmez bir yöntemi olamaz.

Bilim alanında gelişmeyi sağlayıcı ve gelişmeyi engelleyici araştırma programlan bulunduğunu öne süren Lakatos, bu düşüncesiyle bilimde hedeflenen iş türünün bir yorumunu vermeyi amaçlamıştır. İnsan, Lakatos'un bilim yorumu temele alındığında, bir araştırma programının rakip araştırma programından daha iyi olduğunu hiçbir zaman öne süremez, çünkü Lakatos tutarlı bir araştırma programının reddi ya da rakip araştırma programlarıyla ilgili bir tercih için gerekli bir ölçüt olmadığını söyler.

Dahası onun bilim anlayışına göre, bilimsel faaliyet sırasında atılacak doğru adımları belirlemenin kurallarını ortaya koyacak türden bir bilim metodolojisinin olanaksız olduğunu kabul etme zorunluluğu vardır. Bütün bunlardan dolayı, Lakatosçu bilim anlayışı klâsik ve rasyonel bilim yorumundan oldukça farklı bir bilim anlayışı olarak ortaya çıkar.

Yazar : Yazılıyor....Beyza TANRIVERDİ (Erzurum Teknik Üniversit