Schlick, Moritz

1862-1936 yılları arasında yaşamış olan çağdaş düşünür.

Viyana Çevresinin kurucularından ve zamanının önde gelen mantıkçı pozitivistlerinden biri olarak Schlick hem Yeni-Kantçı eğilimleri ve hem de Husserl'in felsefesini reddetmiş felsefede analitik ve mantıksal yöntemlerin önemini vurgulayarak algıyı eleştirel bir tarzda analiz etme çabası vermiştir.

Bilgi konusunda Kant'a ve Kantçılığa karşı çıkarak, empirist bir bakış açısı benimseyen, matematiğin ve mantığın önermelerinin, sentetik a priori önermeler olmayıp, tanım gereği doğru olan, analitik, yani içerik yönünden boş olan önermeler olduğunu öne süren Moritz Schlick, Poincaré'de söz konusu olan uzlaşımcılığa da şiddetle karşı çıkıp, bilimsel teorilerin, doğrulukları tekabüliyete bağlı olan kavramlardan meydana gelen a posteriori bir sistem meydana getirdiklerini iddia etmiştir

Şu hâlde, önermeleri mantıksal bakımdan zorunlu olan analitik önermeler ve gerçek bir içeriği olan empirik ya da sentetik a posteriori önermeler olarak ikiye ayıran Schlick, mutlak kesin bilgiye ulaşmanın imkânsız olduğunu öne sürmüş; yapılabilecek en iyi şeyin, bilimin gerçekliği betimlerken oluşturduğu önerme sistemlerine yönelmek olduğunu belirtmiştir Başka bir deyişle, Schilick başlangıçta, bir tür eleştirel realizmin savunuculuğunu yapmış ve doğa bilimleri tarafından betimlenen gerçeklikten söz ettiğimiz zaman da, doğru zamansal-mekânsal önermeler tarafından tasvir edilen fenomenleri anlamamız gerektiğini söylemiştir Moritz Schlick, işte bu bağlamda, söz konusu fenomenleri Kant'ın kendinde şeyleriyle özdeşleştirmiştir
Kariyerinin ikinci döneminde realizmle idealizmi olgusal bakımdan çelişik tezler yerine, alternatif konuşma tarzları olarak değerlendiren ve dolayısıyla idealizm-realizm karşıtlığını sözde bir problem olarak gören Schilick, Wittgenstein ve Carnap'ın da etkisiyle, analize
yönelmiştir. Başka bir deyişle, bu dönemde felsefenin özü itibariyle anlam problemi üzerinde yoğunlaşması gerektiğini savunan Schlick'e göre, felsefe özel bilimlerin kavram, önerme ve yöntemlerini mantıksal analizle incelemek suretiyle, bu bilimlerin önermeleriyle önkabullerine ilişkin sağlam bir kavrayışa ulaşmayı amaçlayan bir disiplin olmak durumundadır.

Onun geliştirdiği analiz yöntemi iki aşamalı bir yöntemdir. Birinci aşamada, ele alınan problem ve önermelerde geçen deyimlerin kullanımlarını belirleyen dilsel ve mantıksal kurallar saptanır. Onun yorum diye adlandırdığı ikinci aşama ise, bu deyimlere bir önermeler sistemi içinde hangi anlamın yüklenmesi gerektiğini belirlemekten meydana gelir. Bu felsefî ya da mantıksal analiz yöntemini fizikteki enerji ve nedensellik gibi kavramlar yanında, o zamanlar halâ sentetik a priori önermeler olarak görülen nedensellik ilkesiyle enerjinin sakinimi ilkesine uygulamış olan Schlick, aynı bağlamda doğrulanabildik ilkesinin, doğrulamacı anlam teorisinin tam ve doyurucu bir biçimde ifade edilmesi çabalarının yarattığı güçlüklerle uğraşmıştır.

Yazar : YAZARINI BEKLEYEN MADDE....