Vico, Giambattista

1668-1744 yıllan arasında yaşamış olan ünlü İtalyan düşünürü.

Uzun adı Principi di una scienza nuova d'intorno alla comune natura delle nazioni [Ulusların ortak doğasına dair yeni bir bilimin ilkeleri] olan La Scienza Nuova [Yeni Bilim] adlı temel eseriyle Vico, tarih felsefesinin kurucusu olarak ün kazanmıştır.

Kariyerine Kartezyen bir düşünür olarak başlayan Vico, Descartes’ın sadece matematiksel bilimleri bilim olarak görmeye, tarihe salt açık ve seçik düşünceler yoluyla bakmaya götüren tavrında örtük olarak bulunan sosyal ve tarihsel bilgiyi değersizleştirme eğiliminden rahatsız olmuştur. Ona göre, bize kesin bilgi veren bilimler, bizim inşa ettiğimiz, kurduğumuz ya da yarattığımız şeylerin bilgisini verdikleri için, kesin ve pekin olan bilimlerdir. Başka bir deyişle, Vico'ya göre, matematik bilimiyle matematiksel sistemler, biz insanlar tarafından inşa edilmiş oldukları için, kesindirler. Vico fizikî olgularla ilgili olarak da kesinliğe, ancak ve ancak doğanın akışına deney yoluyla müdahale ettiğimiz zaman ulaşabildiğimizi savunur.

Verum-factum teorisi olarak da bilinen ve bizim sadece kendi yaratmış olduğumuz şeyi bilebileceğimiz ya da zihnin sadece zihnin yaratmış olduğu şeyi bilebileceği ilkesi Vico 'da tarih bilgisine imkân tanıyan bir ilkedir. Çünkü insan varlıklarının en fazla etkin oldukları, oluşumuna en fazla katkıda bulundukları alan, hiç kuşku yok ki, tarihtir; bu nedenle, tarihsel bilgi ve kavrayış, Vico için çok büyük bir önem taşır. Tarih insanlar tarafından yapıldığı, uluslar dünyası insanlar tarafından kurulduğu için, Vico tarihin anlaşılmasında, tarihsel bir kavrayışa ulaşmada, insanların oluşumuna katkıda bulunmadıkları fizikî evrene ilişkin araştırmada kullanılan yöntemlerden farklı yöntem ve düşünce tarzlarının gerekli olduğunu, tarihle ilgili araştırmaların doğa bilimlerinden çok büyük bir farklılık gösterdiğini iddia etmiştir. İnsan doğasının çağdan çağa değişmeyip, özünde aynı kaldığını savunan görüşe de şiddetle karşı çıkan Vico, insanın gelişme süreci içinde, çağdan çağa çok büyük farklılıklar bulunduğunu, bu farklılıkların da dil, hukuk ve efsane benzeri kültürel fenomenlere ilişkin araştırmalarla anlaşılabileceğini belirtmiştir.

Vico aynı bağlamda döngüsel bir tarih ya da sosyal değişme görüşü benimsemiştir. Ona göre, toplumsal yaşamın birinci evresi toplumun dinî kategorilerle açıklandığı ve duyguların akıldan önce geldiği bir evredir; burası teokratik toplumdur. İkinci evre, kahramanca eyleme inanan aristokratik toplumdur. Üçüncü evre ise, daha hümanist ve rasyonel bir toplum olup, monarşi ya da cumhuriyetle yönetilir.

Yazar : YAZARINI BEKLEYEN MADDE....